CÂU HỎI CỦA KHÁCH HÀNG:
Trên thực tế, chị em tiểu thương bán hàng ở chợ như chúng tôi thường rủ nhau chơi họ để vừa tích lũy tiền, vừa có thể hỗ trợ nhau vốn… Tuy nhiên, tất cả đều diễn ra một cách tự phát, dẫn đến có trường hợp chủ họ mất khả năng thanh toán, bỏ trốn; có trường hợp tự thỏa thuận mức lãi quá cao và nhiều người còn sợ bị pháp luật xử lý.
Xin hỏi chơi họ có bị cấm hay không, nếu được chơi thì mức lãi tối đa là bao nhiêu?
LUẬT SƯ TƯ VẤN
Điều 471 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về họ, hụi, biêu, phường như sau:
“1. Họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi chung là họ) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thoả thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên.
2.Việc tổ chức họ nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân được thực hiện theo quy định của pháp luật.
3.Trường hợp việc tổ chức họ có lãi thì mức lãi suất phải tuân theo quy định của Bộ luật này.
4.Nghiêm cấm việc tổ chức họ dưới hình thức cho vay nặng lãi”.
Như vậy, có thể khẳng định pháp luật không cấm chơi họ (hay có nơi còn gọi là hụi, biêu, phường). Có điều, khi tham gia, các thành viên phải thực hiện đúng thỏa thuận, tuân thủ quy định của pháp luật về giao dịch tài sản, mức lãi suất tối đa và đặc biệt không được tổ chức họ dưới hình thức cho vay nặng lãi.
Lãi suất được quy định tại Điều 468 Bộ luật này. Đó là:
“1. Lãi suất vay do các bên thỏa thuận.
Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.
2.Trường hợp các bên có thoả thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ”.
Có nghĩa là, các thành viên tham gia có thể thỏa thuận về lãi suất, nhưng mức lãi suất tối đa không được vượt quá 20%/năm của tổng số tiền góp họ. Ví dụ, giả sử tổng số tiền các thành viên góp họ một năm là 100 triệu đồng, mở họ một năm một lần, thành viên nào nhận họ cũng chỉ phải chịu lãi suất tối đa là 20 triệu đồng/năm, hay nói cách khác là nhận số tiền họ không thấp hơn 80 triệu đồng.
Nếu vi phạm mức lãi suất nêu trên, tùy theo tính chất, mức độ và hậu quả xảy ra, hành vi này có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Cụ thể:
Theo điểm d khoản 3 Điều 11 Nghị định số 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ, hành vi “cho vay tiền có cầm cố tài sản, nhưng lãi suất cho vay vượt quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm cho vay”. Sẽ bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng.
Điều 201 Văn bản hợp nhất Bộ luật Hình sự năm 2015 số 01/VBHN-VPQH ngày 10/7/2017 của Văn phòng Quốc hội quy định về Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự như sau:
“1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất154 quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
2.Phạm tội mà thu lợi bất chính 100.000.000 đồng trở lên155, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
3.Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm”
