CÂU HỎI CỦA KHÁCH HÀNG
Bố tôi là một trong những người được thừa kế theo di chúc, di sản là quyền sử dụng một thửa đất. Chỉ có điều, người để lại di sản đang nợ một khoản tiền, mà nếu chuyển nhượng thửa đất nói trên với giá thị trường ở thời điểm hiện tại thì cũng không đủ để trả. Vì lý do đó, bố tôi có quyền từ chối nhận thừa kế để tương ứng là không phải chịu trách nhiệm trả nợ cho người để lại di sản hay không? Văn bản từ chối của bố tôi có bắt buộc phải công chứng hay chỉ ký tên, điểm chỉ là đủ?
Bố tôi là một trong những người được thừa kế theo di chúc, di sản là quyền sử dụng một thửa đất. Chỉ có điều, người để lại di sản đang nợ một khoản tiền, mà nếu chuyển nhượng thửa đất nói trên với giá thị trường ở thời điểm hiện tại thì cũng không đủ để trả. Vì lý do đó, bố tôi có quyền từ chối nhận thừa kế để tương ứng là không phải chịu trách nhiệm trả nợ cho người để lại di sản hay không? Văn bản từ chối của bố tôi có bắt buộc phải công chứng hay chỉ ký tên, điểm chỉ là đủ?
TƯ VẤN CỦA LUẬT SƯ
Thông tin của bạn cho thấy, nghĩa vụ trả nợ thuộc người để lại di sản thừa kế. Về nguyên tắc, các nghĩa vụ tài sản và các khoản chi phí liên quan đến thừa kế được thanh toán theo thứ tự quy định tại Điều 658 Bộ luật Dân sự năm 2015. Cụ thể:
“1. Chi phí hợp lý theo tập quán cho việc mai táng.
2. Tiền cấp dưỡng còn thiếu.
3. Chi phí cho việc bảo quản di sản.
4. Tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ.
5. Tiền công lao động.
6. Tiền bồi thường thiệt hại.
7. Thuế và các khoản phải nộp khác vào ngân sách nhà nước.
8. Các khoản nợ khác đối với cá nhân, pháp nhân.
9. Tiền phạt.
10. Các chi phí khác”.
Có nghĩa là, trước khi tài sản được chia theo di chúc, nghĩa vụ tài sản và các khoản chi phí liên quan đến thừa kế, bao gồm khoản nợ của người để lại di sản với cá nhân, pháp nhân khác phải được thực hiện.
Những người thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại theo quy định tại Điều 615 của Bộ luật này như sau:
“1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
2. Trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thỏa thuận của những người thừa kế trong phạm vi di sản do người chết để lại.
3. Trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
4. Trường hợp người thừa kế không phải là cá nhân hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân”.
Bố của bạn chỉ bắt buộc phải chịu trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại. Nếu thấy giá trị di sản nhận được thấp hơn trách nhiệm trả nợ thay, bố của bạn có quyền từ chối nhận di sản.
Từ chối nhận di sản được quy định tại Điều 620 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau:
“1. Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.
2. Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản và gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết.
3. Việc từ chối nhận di sản phải được thể hiện trước thời điểm phân chia di sản”.
Công chứng là việc công chứng viên của một tổ chức hành nghề công chứng chứng nhận tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch dân sự khác bằng văn bản, tính chính xác, hợp pháp, không trái đạo đức xã hội của bản dịch giấy tờ, văn bản từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài hoặc từ tiếng nước ngoài sang tiếng Việt mà theo quy định của pháp luật phải công chứng hoặc cá nhân, tổ chức tự nguyện yêu cầu công chứng.
Theo Điều 59 Luật Công chứng năm 2014, “người thừa kế có thể yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản. Khi yêu cầu công chứng văn bản từ chối nhận di sản, người yêu cầu công chứng phải xuất trình bản sao di chúc trong trường hợp thừa kế theo di chúc hoặc giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế; giấy chứng tử hoặc giấy tờ khác chứng minh người để lại di sản đã chết”.
Chính vì vậy, khi từ chối nhận di sản, bố của bạn bắt buộc phải thể hiện việc từ chối bằng văn bản, gửi đến người quản lý di sản, những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản để biết. Văn bản này không bắt buộc phải được công chứng.
