CÂU HỎI CỦA KHÁCH HÀNG
Đầu năm 2017 gia đình tôi mua một thửa đất, đã hoàn thành việc đăng ký giấy chứng nhận quyền sử dụng. Mới đây, khi đào móng xây nhà, chồng tôi phát hiện có một hộp sắt, bên trong có dây truyền vàng, bạc…
Đầu năm 2017 gia đình tôi mua một thửa đất, đã hoàn thành việc đăng ký giấy chứng nhận quyền sử dụng.
Mới đây, khi đào móng xây nhà, chồng tôi phát hiện có một hộp sắt, bên trong có dây truyền vàng, bạc…
Ngay sau đó, người chủ đất cũ tìm đến gia đình tôi, thông báo số tài sản này do cụ kị họ để lại và yêu cầu gia đình tôi trả lại, nhưng không đưa ra được bằng chứng nào. Xin hỏi, việc tìm được tài sản trên đất đã hoàn thành việc mua bán, được cấp giấy chứng nhận có đương nhiên thuộc quyền sở hữu của gia đình tôi hay không?
LUẬT SƯ TƯ VẤN
Điều 105 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về tài sản như sau:
“1. Tài sản là vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản.
2.Tài sản bao gồm bất động sản và động sản. Bất động sản và động sản có thể là tài sản hiện có và tài sản hình thành trong tương lai”.
Theo Điều 221 của Bộ luật này, quyền sở hữu được xác lập đối với tài sản trong trường hợp sau đây:
“1. Do lao động, do hoạt động sản xuất, kinh doanh hợp pháp, do hoạt động sáng tạo ra đối tượng quyền sở hữu trí tuệ;
2.Được chuyển quyền sở hữu theo thoả thuận hoặc theo bản án, quyết định của Tòa án, cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác;
3.Thu hoa lợi, lợi tức;
4.Tạo thành tài sản mới do sáp nhập, trộn lẫn, chế biến;
5.Được thừa kế;
6.Chiếm hữu trong các điều kiện do pháp luật quy định đối với tài sản vô chủ, tài sản không xác định được chủ sở hữu; tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm được tìm thấy; tài sản do người khác đánh rơi, bỏ quên; gia súc, gia cầm bị thất lạc, vật nuôi dưới nước di chuyển tự nhiên;
7.Chiếm hữu, được lợi về tài sản theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;
8.Trường hợp khác do luật quy định”.
Như vậy, tài sản là vật, tiền, bao gồm vàng, bạc như thông tin bạn cung cấp có thể được xác lập quyền sở hữu khi người chiếm hữu trong các điều kiện do pháp luật quy định đối với tài sản bị chôn, giấu, vùi lấp được người đó tìm thấy.
Cụ thể, việc xác lập quyền sở hữu đối với tài sản trong trường hợp này được quy định tại Điều 229 Bộ luật Dân sự năm 2015 như sau:
“1. Người phát hiện tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm phải thông báo hoặc trả lại ngay cho chủ sở hữu; nếu không biết ai là chủ sở hữu thì phải thông báo hoặc giao nộp cho Uỷ ban nhân dân cấp xã hoặc công an cấp xã nơi gần nhất hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác theo quy định của pháp luật.
2.Tài sản bị chôn, giấu, bị vùi lấp, chìm đắm được tìm thấy mà không có hoặc không xác định được ai là chủ sở hữu thì sau khi trừ chi phí tìm kiếm, bảo quản, quyền sở hữu đối với tài sản này được xác định như sau:
a) Tài sản được tìm thấy là tài sản thuộc di tích lịch sử – văn hoá theo quy định của Luật di sản văn hóa thì thuộc về Nhà nước; người tìm thấy tài sản đó được hưởng một khoản tiền thưởng theo quy định của pháp luật;
b) Tài sản được tìm thấy không phải là tài sản thuộc di tích lịch sử – văn hoá theo quy định của Luật di sản văn hóa mà có giá trị nhỏ hơn hoặc bằng mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định thì thuộc sở hữu của người tìm thấy; nếu tài sản tìm thấy có giá trị lớn hơn mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định thì người tìm thấy được hưởng giá trị bằng mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định và 50% giá trị của phần vượt quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định, phần giá trị còn lại thuộc về Nhà nước”.
Nếu người chủ đất cũ chứng minh được số tài sản này thuộc quyền sở hữu của gia đình họ hay người này được thừa kế, gia đình bạn có trách nhiệm phải thông báo, trả lại ngay cho họ.
Trường hợp không xác định được chủ sở hữu, gia đình bạn có trách nhiệm thông báo, giao nộp cho Uỷ ban nhân dân cấp xã hoặc công an cấp xã nơi gần nhất hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Nếu số tài sản này không thuộc di tích lịch sử – văn hoá theo quy định của Luật di sản văn hóa, với tư cách người tìm thấy, gia đình bạn sẽ được thưởng với mức theo quy định nêu trên.
Cũng cần lưu ý, gia đình bạn chỉ được xác lập quyền sở hữu đối với tài sản này mức nêu trên khi thực hiện đúng việc thông báo hoặc giao nộp cho Uỷ ban nhân dân cấp xã hoặc công an cấp xã nơi gần nhất hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Bởi vì, nguyên tắc xử lý tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm được phát hiện hoặc tìm thấy thuộc đất liền, các hải đảo và vùng biển Việt Nam theo Điều 4 Nghị định số 96/2009/NĐ-CP ngày 30/10/2009 quy định:
“1. Tổ chức, cá nhân khi phát hiện tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm có trách nhiệm bảo vệ, giữ nguyên hiện trạng và thông báo kịp thời, đầy đủ thông tin có liên quan với cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định tại Điều 5 Nghị định này, không được tự khai quật, trục vớt. Trường hợp tổ chức, cá nhân ngẫu nhiên tìm thấy tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm thì phải thông báo và giao nộp ngay cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định tại Điều 5, Điều 9 Nghị định này.
2.Việc tiếp nhận, xử lý thông tin; quyết định xử lý tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm được tìm thấy do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định tại Nghị định này và pháp luật liên quan.
3.Việc xử lý tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm được phát hiện hoặc tìm thấy được thực hiện công khai, đúng trình tự theo quy định tại Nghị định này.
4.Tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm được tìm thấy là di tích lịch sử – văn hóa, bảo vật quốc gia, di vật, cổ vật, tài sản thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh quốc gia thì quyền sở hữu thuộc về Nhà nước; tổ chức, cá nhân phát hiện hoặc ngẫu nhiên tìm thấy tài sản đó được thưởng theo quy định tại Điều 16 Nghị định này.
5.Tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm được tìm thấy không phải là di tích lịch sử – văn hóa, bảo vật quốc gia, di vật, cổ vật, tài sản thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh quốc gia do tổ chức, cá nhân phát hiện thì tổ chức, cá nhân phát hiện được thưởng theo quy định tại Điều 16 Nghị định này; trường hợp tổ chức, cá nhân ngẫu nhiên tìm thấy tài sản đó thì được hưởng toàn bộ hoặc một phần giá trị của tài sản theo quy định tại Điều 17 Nghị định này.
6.Tổ chức, cá nhân khi phát hiện hoặc ngẫu nhiên tìm thấy tài sản bị chôn giấu, bị chìm đắm nếu không thông báo, không giao nộp tài sản được tìm thấy hoặc tự khai quật, trục vớt tài sản thì không được hưởng các quyền lợi theo quy định tại Điều 16, Điều 17 Nghị định này và bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật”.
Tóm lại, mặc dù tìm thấy trên thửa đất thuộc quyền sử dụng của mình, nhưng số tài sản bị chôn, giấu này không đương nhiên thuộc quyền sở hữu của gia đình bạn. Nói cách khác, gia đình bạn chỉ được nhận thưởng khi thực hiện đúng trình tự thủ tục theo quy định pháp luật.
