CÂU HỎI KHÁCH HÀNG:
Tôi gửi xe ô tô trong tầm hầm của Trung tâm thương mại. Khi mua sắm xong và quay xuống lấy xe thì bảo vệ cho biết: Do tôi quên kéo phanh tay, xe bị trôi và va chạm với một chiếc xe máy cũng đang gửi ở khu vực bên cạnh.
Chủ của chiếc xe máy yêu cầu bồi thường toàn bộ chi phí sửa chữa là 5 triệu đồng. Tôi thấy vô lý vì xe ô tô của mình đỗ đúng nơi quy định, va chạm xảy ra là khách quan và không ai mong muốn. Chính vì thế, tôi đề nghị hỗ trợ 50% số tiền họ đòi, nhưng người này không đồng ý. Hai bên không thỏa thuận được nên Tổ bảo vệ lập biên bản, chụp ảnh ghi nhận sự việc, sau đó hướng dẫn chúng tôi đến Công an Phường sở tại để giải quyết.
Xin hỏi, pháp luật quy định như thế nào về việc bồi thường trong trường hợp của tôi nêu trên?
LUẬT SƯ TRẢ LỜI:
Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại được quy định tại Điều 584 Bộ luật Dân sự năm 2015. Cụ thể:
“1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.
2. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.
3. Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh theo quy định tại khoản 2 Điều này”.
Như vậy, người có hành vi xâm phạm đến tài sản của người khác mà gây thiệt hại thì phải chịu trách nhiệm bồi thường, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại.
Điều 601 của Bộ luật này quy định về bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra như sau:
“1. Nguồn nguy hiểm cao độ bao gồm phương tiện giao thông vận tải cơ giới, hệ thống tải điện, nhà máy công nghiệp đang hoạt động, vũ khí, chất nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ, thú dữ và các nguồn nguy hiểm cao độ khác do pháp luật quy định.
Chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ phải vận hành, sử dụng, bảo quản, trông giữ, vận chuyển nguồn nguy hiểm cao độ theo đúng quy định của pháp luật.
2. Chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra; nếu chủ sở hữu đã giao cho người khác chiếm hữu, sử dụng thì người này phải bồi thường, trừ trường hợp có thoả thuận khác.
3. Chủ sở hữu, người chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại cả khi không có lỗi, trừ trường hợp sau đây:
a) Thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hại;
b) Thiệt hại xảy ra trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.
4. Trường hợp nguồn nguy hiểm cao độ bị chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật thì người đang chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ trái pháp luật phải bồi thường thiệt hại.
Khi chủ sở hữu, người chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ có lỗi trong việc để nguồn nguy hiểm cao độ bị chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật thì phải liên đới bồi thường thiệt hại”.
Xe ô tô là phương tiện giao thông vận tải cơ giới, được xác định là một trong những nguồn nguy hiểm cao độ. Với tư cách chủ sở hữu, bạn có nghĩa vụ vận hành, sử dụng, bảo quản, trông giữ, vận chuyển chiếc xe này theo đúng quy định của pháp luật. Xe ô tô của bạn gây thiệt hại về tài sản cho người khác, ngay cả khi không có lỗi, bạn vẫn phải chịu trách nhiệm bồi thường, trừ trường hợp thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi của chủ xe máy. Ví dụ, xe bạn đỗ đúng nơi quy định, xe máy bị trôi và va chạm với xe của bạn làm chiếc xe máy này bị hỏng thì bạn không phải bồi thường. Bạn cũng không phải thực hiện nghĩa vụ này trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết.
Sự kiện bất khả kháng, theo khoản 1 Điều 156 của Bộ luật này, “là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết và khả năng cho phép”.
Tình thế cấp thiết, theo khoản 1 Điều 171 của Bộ luật này, là “tình thế của người vì muốn tránh một nguy cơ đang thực tế đe dọa trực tiếp lợi ích công cộng, quyền, lợi ích hợp pháp của mình hoặc của người khác mà không còn cách nào khác là phải có hành động gây một thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn chặn”.
Có thể nói, mặc dù đã gửi xe ô tô đúng nơi quy định, nhưng xe của bạn va chạm gây thiệt hại cho chủ sở hữu chiếc xe máy không phải là sự kiện bất khả kháng, cũng không phải là tình thế cấp thiết. Bởi vì, như thông tin bạn cung cấp, bạn đã quên không kéo phanh tay dẫn đến chiếc xe ô tô bị trôi khỏi vị trí đỗ ban đầu.
Về nguyên tắc, thiệt hại thực tế phải được bồi thường toàn bộ và kịp thời. Các bên có thể thoả thuận về mức bồi thường, hình thức bồi thường bằng tiền, bằng hiện vật hoặc thực hiện một công việc, phương thức bồi thường một lần hoặc nhiều lần, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Người chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể được giảm mức bồi thường nếu không có lỗi hoặc có lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế của mình. Khi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế thì bên bị thiệt hại hoặc bên gây thiệt hại có quyền yêu cầu Tòa án hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền khác thay đổi mức bồi thường. Khi bên bị thiệt hại có lỗi trong việc gây thiệt hại thì không được bồi thường phần thiệt hại do lỗi của mình gây ra. Bên có quyền, lợi ích bị xâm phạm không được bồi thường nếu thiệt hại xảy ra do không áp dụng các biện pháp cần thiết, hợp lý để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại cho chính mình.
Thiệt hại do tài sản bị xâm phạm được quy định tại Điều 589 Bộ luật này bao gồm:
“1. Tài sản bị mất, bị huỷ hoại hoặc bị hư hỏng;
2. Lợi ích gắn liền với việc sử dụng, khai thác tài sản bị mất, bị giảm sút;
3. Chi phí hợp lý để ngăn chặn, hạn chế và khắc phục thiệt hại;
4. Thiệt hại khác do luật quy định”.
Tóm lại, vì là chủ sở hữu, trực tiếp sử dụng chiếc xe ô tô gây thiệt hại về tài sản cho người khác, nếu hai bên không thỏa thuận được, bạn có trách nhiệm bồi thường toàn bộ và kịp thời cho họ. Số tiền cụ thể được xác định trên cơ sở đánh giá về sự hư hỏng của chiếc xe máy.
