Xử lý tài sản cầm đồ như thế nào nếu không trả được nợ?
Tôi vay tiền của một cửa hàng cầm đồ, có cầm cố một chiếc nhẫn vàng để bảo đảm.
Vì một vài lý do, tôi bị quá hạn trả nợ. Chủ cửa hàng cầm đồ nhắn tin thông báo tôi vi phạm cam kết, và họ sẽ lấy luôn chiếc nhẫn của tôi để trừ nợ vay.
Xin hỏi họ có quyền làm như vậy hay không?
Trả lời
Thỏa thuận giữa các bạn, được ghi nhận bằng văn bản làm phát sinh hợp đồng vay tài sản và cầm cố tài sản để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo quy định của pháp luật dân sự. Cụ thể:
Theo Điều 309 Bộ luật Dân sự năm 2015, “cầm cố tài sản là việc một bên (sau đây gọi là bên cầm cố) giao tài sản thuộc quyền sở hữu của mình cho bên kia (sau đây gọi là bên nhận cầm cố) để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ”.
Căn cứ quy định nêu trên, khi đến hạn trả nợ tiền vay, bạn không thực hiện đầy đủ, đúng hạn nghĩa vụ này, tài sản bảo đảm sẽ được xử lý theo một trong những phương thức được quy định tại Điều 303 Bộ luật này. Cụ thể:
“1. Bên bảo đảm và bên nhận bảo đảm có quyền thỏa thuận một trong các phương thức xử lý tài sản cầm cố, thế chấp sau đây:
a) Bán đấu giá tài sản;
b) Bên nhận bảo đảm tự bán tài sản;
c) Bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm;
d) Phương thức khác.
2. Trường hợp không có thỏa thuận về phương thức xử lý tài sản bảo đảm theo quy định tại khoản 1 Điều này thì tài sản được bán đấu giá, trừ trường hợp luật có quy định khác”.
Có nghĩa là, chỉ khi vay và cầm cố chiếc nhẫn hai bên có thỏa thuận về việc nếu bạn không trả được nợ đúng hạn, đầy đủ, chủ cửa hàng được quyền “nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm”, tức là họ nhận chiếc nhẫn trừ vào số tiền đã cho bạn vay thì họ mới được làm như họ thông báo bằng tin nhắn cho bạn. Nếu không, phải tiến hành bán đấu giá chiếc nhẫn để thu nợ. Số tiền bán đấu giá nhiều hơn khoản tiền vay, tiền lãi thì bạn được nhận lại phần thừa. Ngược lại, bạn phải trả bổ sung cho họ.
Điều 304 của Bộ luật này quy định về bán tài sản cầm cố, thế chấp như sau:
“1. Việc bán đấu giá tài sản cầm cố, thế chấp được thực hiện theo quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản.
2. Việc tự bán tài sản cầm cố, thế chấp của bên nhận bảo đảm được thực hiện theo quy định về bán tài sản trong Bộ luật này và quy định sau đây:
a) Việc thanh toán số tiền có được từ việc xử lý tài sản được thực hiện theo quy định tại Điều 307 của Bộ luật này;
b) Sau khi có kết quả bán tài sản thì chủ sở hữu tài sản và bên có quyền xử lý tài sản phải thực hiện các thủ tục theo quy định của pháp luật để chuyển quyền sở hữu tài sản cho bên mua tài sản”.
Tuy nhiên, mặc dù trước đó hai bên không thỏa thuận, nhưng bạn đồng ý với đề nghị của chủ cửa hàng cầm đồ sử dụng phương thức bên nhận bảo đảm nhận chính tài sản để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm để xử lý tài sản bảo đảm thì thỏa thuận này là hợp lệ.
Về việc nhận chính tài sản bảo đảm để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm, Điều 305 của Bộ luật này quy định chi tiết như sau:
“1. Bên nhận bảo đảm được quyền nhận chính tài sản bảo đảm để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ của bên bảo đảm nếu có thỏa thuận khi xác lập giao dịch bảo đảm.
2. Trường hợp không có thỏa thuận theo quy định tại khoản 1 Điều này thì bên nhận bảo đảm chỉ được nhận chính tài sản bảo đảm để thay thế cho việc thực hiện nghĩa vụ khi bên bảo đảm đồng ý bằng văn bản.
3. Trường hợp giá trị của tài sản bảo đảm lớn hơn giá trị của nghĩa vụ được bảo đảm thì bên nhận bảo đảm phải thanh toán số tiền chênh lệch đó cho bên bảo đảm; trường hợp giá trị tài sản bảo đảm nhỏ hơn giá trị của nghĩa vụ được bảo đảm thì phần nghĩa vụ chưa được thanh toán trở thành nghĩa vụ không có bảo đảm.
4. Bên bảo đảm có nghĩa vụ thực hiện các thủ tục chuyển quyền sở hữu tài sản cho bên nhận bảo đảm theo quy định của pháp luật”.
